تاریخچه‌ی مختصر صحنه آهسته؛ از کلیسایی در اتریش تا جیب شما

صحنه ی حرکت گلوله به سمت قهرمان داستان را تصور کنید. یا صحنه ی انفجار پشت سر یکی از شخصیت های اصلی فیلم. احتمالاً شما هم مثل من، همه ی اینها را در ذهن خود به شکل صحنه آهسته تصویر می کنید. این تکنیک جذاب تقریباً به اندازه ی خود سینما قدمت دارد و تاکنون به کارگردان های متعدد امکان داده سکانس هایی با نهایت تعلیق و جذابیت را در ذهن بینندگان ثبت کنند.

اما باید بدانید که حتی قرن ها پیش از اختراع دوربین هم، مردم با تکنیک صحنه آهسته آشنا بوده اند. سبک «Noh» یا «نو» یکی از قدیمی ترین شکل های اجرای تئاتر است که از قرن ۱۴ میلادی تا امروز همچنان اجرا می شود. در این سبک بازیگران به شکل آهسته حرکات خود را اجرا می کنند و حتی موسیقی زمینه هم برای هماهنگی بیشتر ضرباهنگ کندی دارد.

اولین مورد استفاده از تکنیک صحنه آهسته برای پخش فیلم در قرن ۱۹ اتفاق افتاد، یعنی درست چند سال پس از ابداع سینما توسط برادران لومیر. این تکنیک در سال ۱۹۰۴ ابداع شد اما نه به دست یک کارگردان، بلکه توسط یک کشیش و فیزیکدان اتریشی به نام آگوست موسگر.

دستگاه موسگر با نرخ ۳۲ فریم در هر ثانیه فیلمبرداری می کرد و قادر بود آن را به شکل صحنه آهسته پخش کند. این دستگاه نسبت به زمان خود بسیار پیچیده به حساب می آمد و از یک طبله با سیستم آینه ای برای ضبط و پخش تصویر استفاده می کرد.

دستگاه کشیش اتریشی با استفاده از آینه های چرخنده تکنیک صحنه آهسته را ایجاد می کرد

موسگر عملکرد بسیار پیچیده در دستگاه خود را به شکل کامل در یک پتنت توضیح داده است،  اما به طور کاملاً خلاصه، نور از بالا در نقطه n وارد می شد و با استفاده از مکانیزم های چرخشی، روی فیلمی که در نقطه e قرار دارد ثبت می شد. یک لنز هم در نقطه b قرار داشت که با استفاده از آن می توانستید تصویر صحنه آهسته را تماشا کنید.

اینکه تکرار یک صحنه را با سرعت آهسته تری تماشا کنی در آن زمان به خودی خود کاملاً شگفت آور بود. اما حالا ۲۰۰ سال از اختراع آن دستگاه گذشته و تکنیک ضبط ویدیوهای صحنه آهسته هم پیشرفت زیادی داشته است.

امروز بیشتر ما فیلم ماتریکس را با صحنه آهسته های جذابش به یاد داریم. برای ضبط این سکانس ها چند ده دوربین در اطراف بازیگر چیده شد که به ترتیب، صدها عکس با سرعت زیاد ثبت می کردند. بعد از پشت سر هم قرار دادن این عکسها یک صحنه آهسته نفسگیر در اختیار خواهیم داشت.

یا فیلم ضد ایرانی ۳۰۰ که با صحنه ی پرتاب سرباز هخامنشی سر و صدای زیادی به راه انداخت و ده ها مثال دیگر. در ویدیوی بعدی تعدادی از اسلوموشن های مشهور تاریخ سینما را می بینیم. تصور کنید اگر تکنیک صحنه آهسته را از این سکانس ها حذف کنیم، نتیجه چقدر معمولی می شود.

امروز یک دوربین سینمایی ساخت شرکت ARRI یا RED به راحتی می تواند تا ۳۰۰ فریم در هر ثانیه ثبت کند، در حالی که نرخ پخش در سینما ۳۰ فریم است و چشم انسان هم با این مقدار تطابق دارد. اما اگر بخواهیم حرکت بسیار سریع در یک مسابقه ورزشی را ثبت کنیم چطور؟ در این صورت به یک دوربین ورزشی ۱۰۰ هزار دلاری ساخت Fastcam و Photron نیاز داریم که در هر ثانیه ۲۰ هزار فریم ثبت می کنند تا بتوانید آنچه اتفاق افتاد را مو به مو در صحنه آهسته به تماشاچیان نمایش دهید.

حتی اینجا هم آخر کار نیست. فکر می کنید بیشترین تعداد فریمی که یک دوربین می تواند در ثانیه ثبت کند چقدر است؟ ۱۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ فریم در هر ثانیه که اگر بخواهید بخوانیدش، ۱۰ تریلیون تلفظ می شود.

هدف بعدی دانشمندان ساخت دوربینی است که یک کوادریلیون (ده به توان ۱۵) فریم در ثانیه ثبت می کند

انگار در سالهای اخیر دانشگاه های جهان برای ساخت سریع ترین دوربین جهان مسابقه گذاشته اند. سال ۲۰۱۱ دانشگاه MIT اعلام کرد دوربینی ساخته که می تواند در هر ثانیه ۱ تریلیون فریم ثبت کند. سال ۲۰۱۷ دانشگاه لاند از دوربین FRAME با قابلیت ثبت ۵ تریلیون فریم پرده برداشت و حالا در سال ۲۰۱۸ این رقم توسط دانشگاه شهر کبک به ۱۰ تریلیون افزایش یافته است.

برای درک این مقدار سریع ترین چیزی که می شناسید را تصور کنید. مثلاً نور که با سرعت ۳۰۰ میلیون متر در هر ثانیه حرکت می کند. اگر شما دوربینی با قابلیت ثبت ۱۰ تریلیون فریم در هر ثانیه داشته باشید، به راحتی می توانید از حرکت نور ویدیوی صحنه آهسته تهیه کنید.

طبعاً اگر بخواهید از حرکت نور صحنه آهسته داشته باشید، باید میلیون ها دلار خرج کنید. اما خوشبختانه بعضی از گوشی های پرچمدار امروزی هم می توانند ویدیوهای جذابی خلق کنند. چندتایی از پرچمداران یکی دو سال اخیر به قابلیت ضبط ویدیوهای صحنه آهسته مجهز شده اند و تا نزدیک هزار فریم در هر ثانیه ثبت می کنند، یعنی بیش از ۳۰ برابر نرخ مورد نیاز برای پخش یک فیلم معمولی.

اینکه سنسور کوچک دوربین یک گوشی موبایل قادر باشد این تعداد فریم ثبت کند، واقعاً ویژگی قابل توجهی است. سامسونگ با انتشار بیانیه ای به طور کامل توضیح داده که برای امکان پذیر کردن چنین قابلیتی، چه تغییراتی در سنسور دوربین موبایل های خود ایجاد کرده است.

به طور معمول، سنسور دوربین گوشی های موبایل از ۲ لایه تشکیل شده است، یک لایه مدارات الکترونیکی و یک حسگر تصویر از نوع CMOS که روی آن قرار دارد.

اما سامسونگ برای اینکه حسگر جدیدش قادر باشد صحنه آهسته تولید کند، یک لایه سوم هم به مجموعه قبلی اضافه کرده است. در این لایه ی جدید، دو حافظه LPDDR4 با ظرفیت دو گیگابیت (۲۵۶ مگابایت) قرار دارند. حالا دستگاه می تواند از اتفاقی که ظرف ۰/۴ ثانیه رخ می دهد، یک ویدیوی صحنه آهسته ۱۲ ثانیه ای ایجاد کند.

برای درک بهتر موضوع، ویدیوی پایین را تماشا کنید. برای ساخت این ویدیو با گوشی گلکسی نوت ۹ (بررسی دیجیاتو) از دوربینی فیلم گرفتیم که با سرعت یک صدم ثانیه شاتر می زد.

• ویدیوی ضبط شده با نرخ ۳۰ فریم: این ویدیو کاملاً معمولی است و با آنچه در حالت عادی توقع داریم، فرقی ندارد.
• ویدیوی ضبط شده با نرخ ۶۰ فریم: آپارات این ویدیو را با همان نرخ ۳۰ فریم پخش می کند، اما وقتی ویدیو را با صفحه نمایش ۶۰ هرتزی خود نوت ۹ تماشا می کنید، کمی روان تر به نظر می رسد، چون در هر ثانیه به جای یک فریم، دو فریم نمایش داده می شوند.
• ویدیوی ضبط شده با نرخ ۲۴۰ فریم: این ویدیو با نرخ ۲۴۰ فریم در هر ثانیه ضبط شده و با نرخ ۳۰ فریم پخش می شود، در نتیجه آهسته و طولانی تر به نظر می رسد.
• ویدیوی ضبط شده با نرخ ۹۶۰ فریم: اوج هنر پرچمداران جدید در این قسمت است. یک پرچمدار به روز مثل گلکسی نوت ۹ می تواند جزئیات حرکات شاتری که تنها یک صدم ثانیه باز بوده است را مو به مو به شما نمایش دهد. اینجا دیگر از صحنه آهسته فراتر رفتیم و تولید کنندگان موبایل این قابلیت را فیلمبرداری «فوق آهسته» نام گذاشته اند.

البته سامسونگ تنها گزینه نیست. اگر میخواهید روی برندهای دیگر سرمایه گذاری کنید، پرچمداران سونی تنها انتخاب موجود در بازار هستند که ویدیوی فوق آهسته را با رزولوشن Full HD ضبط می کنند، اما بخش موبایل سونی در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد و به سختی می تواند گوشی های خود را به فروش برساند.

گزینه ی بعدی پرچمداران هواوی هستند، اما همانطور که در بررسی پی 20 پرو هم مشاهده می کنید، به نظر می رسد کیفیت ویدیوهای فوق آهسته که با این گوشی ضبط شده اند، کمی از پرچمداران سامسونگ پایین تر است.

در هر حال این راهی است که به تازگی در دنیای موبایل آغاز شده و انتظار می رود هر سال بهتر از قبل شود. گوشی های موبایل قبلاً هم گجت هایی مثل دوربین های کامپکت یا پخش کننده های موسیقی را از صحنه ی روزگار محو کردند و حالا به نظر می رسد قصد دارند امکانات یک دوربین بزرگ و پیشرفته گران قیمت را هم به جیب شما انتقال دهند.