افزایش قیمت قطعات یدکی خودرو تا چه اندازه متاثر از افزایش نرخ ارز بوده است؟

قیمت کالاهای اولیه و نهایی وارداتی تحت تاثیر افزایش نرخ ارز، بیشتر شده‌اند، برای مثال قطعات خودرو و لوازم جانبی خودرو در این مدت افزایش حداقل دو برابری را تجربه کرده‌اند ضمن آنکه در گمرک ماندن بخشی از این قطعات به عنوان عامل تاثیرگذار دیگری، قیمت‌ها را افزایش داده است.

لاستیک خودروهای سواری و خودروهای کار و تجاری قیمت‎شان 2 تا 3 برابر شده و در کنار آنها قیمت روغن موتور هم با افزایش 3 برابری همراه شده است. اما سوال اینجاست که افزایش نرخ این کالاهای مصرفی تا چه اندازه متاثر از افزایش نرخ ارز است و تا چه اندازه از سودجویی دلالان و نبود نظارت تاثیر گرفته است؟

روغن موتور با مواد اولیه داخلی

لازم است دوباره به این نکته اشاره کنیم که ماده اولیه روغن موتور تماما از منابع نفتی داخل کشور تامین می‌شود بنابراین افزایش قیمت 2 تا 3 برابری قیمت روغن موتور های تولید داخل به نوعی بی‌معناست و از سودجویی برخی افراد و نبود نظارت، نشات می‌گیرد.

«علی بختیاری» عضو کمیسیون انرژی مجلس در این باره توضیحاتی داد که قیمت قیر، روغن موتور و سایر فرآورده‌های نفتی نباید افزایش یابد چرا که مواد اولیه آنها به صورت ارزی وارد کشور نمی شود که قیمت‌شان افزایش پیدا کند:

«گرانی قیر در آسفالت جاده ها، معابر روستایی، بزرگراه ها و شهرداری‌ها تاثیر گذاشته است که بر این اساس طرح استفساریه‌ای توسط نمایندگان تدوین و در کمیسیون انرژی مصوب شد مبنی بر اینکه آیا این 3 هزار میلیارد تومان با همان قیمت گذشته باشد یا خیر که در پاسخ آن «بله» عنوان شده است، به دلیل اینکه قیمت محصولات تولیدی داخلی تابع قیمت‌های صادراتی نیست که عنوان شود به قیمت دلار وابسته است.»

بختیاری معتقد است که افزایش خودسرانه 2 تا 3 برابری روغن موتور ناشی از ضعف نظارتی است و وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت از مصرف کننده باید بر این موضوعات نظارت داشته باشد تا قیمت محصولاتی همانند روغن موتور افزایش نیابد به‌علاوه سازمان تعزیرات حکومتی باید با متخلفان برخورد کند.

لاستیک‌های ایرانی خودروهای سواری

لاستیک خودروهای داخلی در داخل کشور تولید می‌شود، با این حال قیمت محصولات داخلی خودروهای سواری نیز افزایش دو برابری داشته است. «داوود سعادتی نژاد» رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک با اشاره به افزایش قیمت لاستیک پراید به بیش از 340 میلیون تومان، دلیل این افزایش قیمت را در  عدم هماهنگی واردکننده و تولیدکننده دانست و گفت:

«مواد اولیه تولید در ماه‌های اخیر برای تولید قابل قبول و با کیفیت ثبت سفارش شده است و کمبودی در بازار وجود ندارد.»

لاستیک‌های وارداتی خودروهای کار و تجاری

واردات لاستیک خودروهای کار و تجاری از خارج کشور سهم 60 درصدی در تامین نیازهای بازار دارد و به همین دلیل هم قیمت این محصول با افزایش مواجه شده است. به گفته «حسن‌نیا» معاون وزیر راه و شهرسازی، ماهانه حدود 100 هزار حلقه لاستیک در این حوزه نیاز است که قرار شده اختصاص ارز دولتی برای واردات لاستیک اختصاص داده شود.

رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک در مورد تولید لاستیک در ایران توضیح داده بود که در حال حاضر تولیدات داخلی در زمینه لاستیک عموما مربوط به لاستیک‌ خودروهای شخصی است و لاستیک خودروهای حمل‌ونقل جاده‌ای که خودروهای مسافربری و باربری آن را تشکیل می‌دهند فقط به میزان 30 تا 35 درصد نیاز بازار تولید می‌شود:

«بیش از 60 درصد نیاز بازار به لاستیک خودروهای حمل‌ونقل جاده‌ای از طریق واردات تأمین می‌شود، نبود تکنولوژی تولید لاستیک‌های حمل‌ونقل جاده‌ای به صورت گسترده در بین تولیدکنندگان، عاملی شده تا در راستای رفع نیاز بازار از واردات کمک گرفته شود. در پی رشد قیمت ارز و افزایش تقاضا برای لاستیک‌های حمل‌ونقل جاده‌ای قیمت این دست لاستیک به بیش از دو برابر افزایش یافته است و تا زمانی که تولید داخلی توان رفع نیاز حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای را نداشته باشد، قیمت محصولات افت نخواهد کرد و این موضوع زمان‌بر است.»

سعادتی نژاد معتقد است که برای دستیابی به تکنولوژی تولید لاستیک حمل‌ونقل جاده‌ای و رفع نیاز بازار به‌ واسطه تولید داخلی باید سرمایه‌گذاری مناسب صورت گیرد تا طی چند سال، تولید داخلی جایگزین واردات شود.

از این رو به تازگی مجوز واردات تایرهای چینی همزمان با کاهش تعرفه این کالا صادر شده است.

از گفته‌های مسئولان می‌توان این نتیجه را گرفت که تنها افزایش نرخ ارز در بالا رفتن قیمت لوازم جانبی خودرو تاثیر نداشته و حتی در برخی موارد هم بی‌تاثیر یا کمترین تاثیر را داشته و در عوض سودجویی، نبود نظارت و سایر موارد باعث شده تا مصرف کنندگان نهایی زیر بار فشار افزایش چند برابری لوازم و تجهیزات خودرو کمر خم کنند.

از سوی دیگر انباشته شدن برخی از موارد اولیه در گمرک باعث شده تا هزینه های انبار داری قطعه سازان افزایش یابد و با کاهش ظرفیت خطوط تولید از راندمان مجموعه های قطعه سازی کاسته شود. همین امر تورم مضاعفی را به بازار قطعه تحمیل کرده است اما در مجموع می توان گفت که در صورت طبیعی شدن روند ترخیص کالا از گمرک، افزایش دو تا سه برابری قیمت بسیاری از قطعات و لوازم جانبی تولید داخلی منطقی به نظر نمی رسد اما متاسفانه در شرایط فعلی با سو مدیریت های متعدد، شاهد چنین افزایش قابل توجهی در قیمت قطعات هستیم.