در آستانه پنجاه سالگی؛ چرا بازگشت به ماه اینقدر اهمیت دارد؟

در تاریخ 29 تیر امسال، 50 سالگی اولین فرود انسان روی ماه طی ماموریت های آپولو جشن گرفته می شود، و احتمالا وارد دوره ای خواهیم شد که دستاوردهایش بسیار ارزشمندتر از دور اول سفرها به ماه در سال 1969 خواهد بود.

سال 1961 انسان مطمئن نبود مغزش در شرایط بی وزنی فعالیت کند

مسابقه رسیدن به ماه در دهه 1960 میلادی باعث به دست آمدن دستاوردهای شگفت انگیزی در تکنولوژی، مهندسی و سیاست شد، و آن را تقریبا می توان مهم ترین دستاورد بشریت تا به امروز قلمداد کرد. این اتفاق حتی اگر زمینه ساز عادی و در دسترس شدن سفرهای فضایی نشد، جهانی که در آن زندگی می کنیم را به کلی تغییر داد.

اما مسابقه فضایی که این بار به راه افتاده هدفش دقیقا فراهم کردن زیرساخت های لازم برای زندگی در فضا و تشکیل «اجتماعات بی جاذبه» است. از بسیاری جهات این مسابقه بسیار از اولی بزرگ تر است.

علاقه تازه ای به فضا میان ابر قدرت های جهان ایجاد شده که آن را به عنوان یک زمین بازی برای اهداف ژئوپلیتیک می بینند. دی ماه سال قبل بود که برنامه فضایی جاه طلبانه دولت چین منجر به نشاندن یک ماه نورد روی نیمه تاریک قمر زمین شد، اتفاقی که برای اولین بار در تاریخ رخ می داد. اسفند ماه نیز مایک پنس، معاون ریاست جمهوری ایالات متحده از برنامه جدید این کشور برای فرستادن فضانوردان به ماه تا سال 2024 خبر داد؛ ناسا که بار اول این کار را در هشت سال انجام داده بود این بار برای فرود موفقیت آمیز فضانوردان روی سطح این قمر تنها پنج سال فرصت دارد. 9 ماه قبل هم دونالد ترامپ خبر از راه اندازی شاخه نظامی ششم این کشور، یعنی نیروی فضایی داد؛ اتفاقی که مشخصا خلاف قطعنامه سال 1958 سازمان ملل است که در آن کشورها توافق کرده بودند فضا باید همیشه در آرامش باقی بماند.

هند نیز که به زودی به پنجمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل خواهد شد برنامه دارد تا تیرماه فضاپیمایی را در قطب جنوب ماه فرود بیاورد و به جمع سه کشوری بپیوندد که این کار را به شکل موفقیت آمیز انجام داده اند.

از آن هیجان انگیزتر شرکت هایی هستند که هزینه حمل و نقل فضایی را به یک دهم آن چه قبلا بود رسانده اند. مهمترینشان هم شرکت های بلو اوریجین جف بزوس و اسپیس ایکس ایلان ماسک است که راکت هایشان بیشتر عملکردی مانند جت های مسافربری دارند تا فضاپیماهای ماموریت های آپولو؛ این شرکت ها به یک دلیل ساده روز به روز در حال امضای قرارداد های بیشتر با ناسا و شرکت های خصوصی هستند: راکت هایشان کار می کنند.

چند هفته پیش بود که جف بزوس از یک ماه نشین بلو اوریجین و برنامه اش برای ساخت آرمان شهری در قالب کلونی های فضایی خبر داد که می توانند یک میلیارد نفر را در خود جای دهند. حتی اگر رویای زندگی میان سیاره ای تحقق پیدا نکند، در صورتی که بزوس و ماسک موفق به ارزان کردن و تسریع سفرهای فضایی شوند، موجب به راه افتادن تب «اجتماعات بی جاذبه» خواهد شد؛ مانند اینترنت پر سرعت و موبایل های هوشمند که موجب ساخت جامعه ای شدند که هیچگاه تصورش را هم نمی کردیم.

همانطور که به سالگرد فرود روی ماه نزدیک می شویم، اینکه چه میزان از تلاش هایی که انسان را به ماه رساند را فراموش کرده ایم قابل تامل است. سال 1961بود که انسان تصمیم گرفت تا قبل از تمام شدن دهه روی سطح ماه فرود بیاید و نیل آرمسترانگ اولین کسی بود که سال 1969 روی این قمر پا گذاشت.

آن چه فراموش شده میزان بلند پروازی انسان در آن سال هاست. سال 1961 دانش انسان درباره فضا انقدر کم بود که مطمئن نبودیم مغزهایمان در شرایط بی وزنی قادر به فعالیت خواهند بود یا خیر.

از زمانی که انسان تصمیم به رفتن به ماه گرفت تا رخ دادنش تنها هشت سال زمان لازم بود

هشت سال بین عزم انسان برای قدم گذاشتن روی ماه و موفقیت ماموریت های آپولو پر بود از اختراعات، خلاقیت، حمایت افکار عمومی، مدیریت خلاقانه، سخت کوشی، تعلیق و اکتشافات. اما انسان امروز تصور می کند تمام اتفاقات صرفا برای رفتن به ماه افتاد؛ موضوعی که فراموش شده این است که چطور ماموریت های آپولو بستر عصر دیجیتال کنونی را فراهم کردند.

امروزه بسیاری مردم دولت ها را متهم می کنند که مانند دهه 60 بلندپروازی نمی کنند؛ حال چه این بلند پروازی مربوط به متوقف کردن روند گرمایش زمین باشد چه سفر در منظومه شمسی. اما یادآوری اینکه چطور ناسا انسان ها را بار اول به ماه برد همچنان می تواند هم برای مردم و هم برای دولت ها الهام بخش باشد.

ماموریت های آپولو موفقیتی خارق العاده برای نسل بشر، و نتیجه زحمت انسان های عادی از همین سیاره بود. امروزه نیز دقیقا به چنین انسان هایی برای گذر از چالش هایمان و جلو راندن نسل مان نیاز داریم.