ایران پلتفرم بومی ندارد؛ ناکامی ۷۰ ساله صنعتی مونتاژ خودرو در کشور

صنعت خودروسازی ایران از اوایل دهه ۳۰ شمسی تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده است. صنعتی پر سر و صدا و پر حاشیه. از تولید پیکان و سمند گرفته تا واردات روز افزون خودروهای خارج و در نهایت خداحافظی با بهترین شرکای تجاری در طول ۶۰ سال تجربه صنعت خودروسازی ایران بوده است.

در فرایند ساخت بسیاری از وسایل مکانیکی، ابتدا لازم است تا اسکلت ‌بندی آن توسط متخصصین طراحی شود و سپس، سایر بخش‌ها نظیر بدنه،کابین و… بر اساس ساختار اصلی توسعه یابد.

در صنعت خودرو نیز این مورد به طور گسترده وجود دارد و جزو پر هزینه‌ترین مراحل تولید یک خودرو به حساب می‌آید؛ تا جایی که بسیاری از سازندگان کوچک، ترجیح می‌دهند از ساختار و اسکلت‌ بندی طراحی‌شده توسط کمپانی‌های بزرگ در محصولات خود استفاده کنند و سراغ طراحی مستقل اسکلت ‌بندی خودرو نروند.

این ساختار تشکیل‌ دهنده خودروها که بخش‌های فنی مختلف یک خودرو را شامل می‌شود، در اصطلاح فنی، پلتفرم نام دارد.

در زمینه طراحی و ساخت پلتفرم اصولاً از ابتدا تا انتها توسط ایران انجام نشده است چون که هزینه‌های سرسام ‌آوری دارد. با توجه به میزان تولیدات خودرو در داخل ایران، وضعیت به طوری است که ساخت پلتفرم صرف نمی‌کند.

عدم موفقیت خودروسازان داخلی پس از گذشت 60 سال در طراحی پلتفرم به یک معضل تبدیل شده است؛ کارشناسان صنعت خودرو می‌گویند این که پلتفرم نداریم، لازم به بررسی تاریخچه صنعت است.

کمپانی‌های بزرگ که انواع و اقسام پلتفرم‌های مختلف را طراحی می‌کنند و توسعه می‌دهند، معمولاً از یک پلتفرم برای ساخت چند مدل خودرو بهره می‌برند. حتی گاهی مشاهده شده است که یک کراس ‌اوور شهری، بر اساس پلتفرم خودروهای هاچ‌ بک یا سدان توسعه یافته است و با ظاهری کاملا جدید، به‌عنوان محصولی متفاوت روانه بازار شده است.

پلت‌ فرم نیاز به تصمیم گیری در سطح بالای کشور داشته که ریل گذاری آن نیاز به نهاد قانون گذار دارد. باید بررسی شود که خودروسازی هنگام اعلام ساخت پلت‌فرم، ارزیابی در خصوص آن انجام شود که چه مقدار از پلت‌فرم را بر اساس زیرساخت صنعتی می‌تواند تامین کند. زمانی که زیرساخت فراهم نباشد، محصول از نظر تحریمی محصولی امن نبوده و ارزش آن از نظر حاکمیت کاهش خواهد یافت.

معصومه پاشایی نماینده مجلس می‌گوید: «استاندارد‌های 85 گانه به خودروسازان ابلاغ شده و خودروسازان باید استاندارد‌های لازم را روی تمام خودرو‌ها اعمال کنند، چرا تمام خودرو‌های تولیدی یک استاندارد ضعیف را دارند؟»

ایران خودرو به تازگی پلتفرمی ساخته است که پاشایی می‌گوید همین پلتفرم را می‌توانستیم 10 سال پیش تولید کنیم، اما اکنون اقدام به تولید آن کرده ایم.

پیش از این فاطمی امین وزیر صمت اعلام کرده بود: «تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو تا پایان سال 1401، افزایش تیراژ به سه میلیون دستگاه تا پایان سال 1404 و همچنین تولید سالانه دو پلتفرم ملی از جمله برنامه‌های خودرویی این وزارتخانه است.»

اخیرا نیز سردار هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا می گوید: «امروز یکی بیاید از خودروساز بپرسد که چرا از چین قطعه وارد می‌کنند؟ چه‌ کسی بر کیفیت قطعه چینی نظارت دارد؟ ما مادامی که نگاهمان به قطعات چینی است هیچ‌ گاه خودروی ملی نداریم.»

ابراهیمی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز می‌گوید: «یک‌ سری مطالعات در طراحی پلتفرم ملی انجام شد و نگاه پلتفرمی بومی سازی شد.»

همچنین آقای مرزبان راد عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت گفته بود پلتفرم برخی از خودرو‌ها که مربوط به 30 سال گذشته می‌شود، باید طراحی مجدد شود.

این درحالی است که صنعت خودروسازی ایران پیش از صنعت خودروسازی در کره‌جنوبی فعال شده، ولی امروز صنعت ایران محدود به بازار داخلی و صنعت کره‌جنوبی پیشتاز در جهان است.

ضمن این که صنعت خودروسازی ایران از حمایت‌های کامل دولت‌ها برخوردار بوده‌اند و بازار انحصاری امروز و کیفیت پایین و قیمت بالای خودرو‌های داخلی هم محصول همین صنعت انحصاری است.

آقای رئیسی، رئیس جمهور کشور هم دستور داده‌اند در سال 1401 حداقل تولید 3 خودروی قدیمی متوقف و 3 خودرو جدید با کیفیت مطلوب، تولید و عرضه شوند.

این موضوع دیروز با بازدید وزیر صمت از دو خودروسازی نیز مورد تاکید قرار گرفت. تولید پژو 405 و سمند باید متوقف شود این را فاطمی امین گفته است.

مرزبان راد اعلام کرد: «با توجه به تجربه خودروسازان طی 30 سال گذشته، اگر آنها بخواهند یک خودرو جدید با تکنولوژی‌های روز و شرایط امروزی طراحی کنند، می‌توانند از تجربیات گذشته بهره بگیرند و با سرعت بیشتری کار را به نتیجه برسانند.»

چند سال گذشته طرح‌های مختلفی از پلتفرم خودرو طراحی شده و برخی از آنها به مرحله تولید انبوه هم رسیده است.