تصویری که دانشمندان را به ماه برد! نگاهی دقیق‌تر به سیاهچاله غول‌پیکر راه شیری

برای دهه‌ها، اخترشناسان دربارهٔ قلب کهکشان راه شیری مشغول حدس و گمان بودند. روز گذشته، دانشمندان از اولین تصویر ابرسیاهچاله‌ای که در آنجا کمین کرده پرده برداشتند؛ تصویری که نگاه ما را به کهکشان محل سکونت‌مان دگرگون خواهد کرد.

این تصویر تاریخی از سیاهچاله‌ای که دانشمندان قوس‌ای (Sagittarius A) می‌نامند، توسط آرایهٔ جهانی تلسکوپ‌های افق رویداد (EHT) ثبت و در روز پنجشنبه (۱۲ می - ۲۲ اردیبهشت) منتشر شد.

این تصویر وجود سیاهچاله‌ای در قلب کهکشان راه شیری را که از ابری هیدروژنی تغذیه می‌کند، تایید می‌کند.

EHT به خاطر ثبت اولین تصویر از یک سیاهچاله (ابرسیاهچالهٔ کهکشان M87) در سال ۲۰۱۹ مشهور است، اما دانشمندان پروژه، تصویر فعلی را دستاورد مهم‌تری می‌دانند.

فریال اوزل (Feryal Özel)، سرپرست مدلسازی EHT و استاد اخترشناسی و اخترفیزیک دانشگاه آریزونا، در کنفرانس خبری دیروز گفت «دوست داشتم به شما بگویم تصویر دوم به اندازهٔ تصویر اول خوب است؛ اما این یک دروغ خواهد بود. این تصویر در واقع بهتر است.»

خانم اوزل به مدت ۲۲ سال و از زمان تحصیلات تکمیلی خود مشغول کار روی کمان ای* بوده است. به گفتهٔ اوزل، ثبت دومین تصویر از یک سیاهچاله با EHT نشان می‌دهد که توانایی‌های این تلسکوپ اتفاقی نبوده است. «ما حالا می‌دانیم که در هر دو تصویر چیزی که می‌بینیم قلب سیاهچاله‌ها است ــ نقطهٔ بدون بازگشت.»

همچنین به گفتهٔ او این تجربه مانند زمانی بوده که دو دوست مجازی برای اولین بار یکدیگر را در دنیای واقعی ملاقات می‌کنند. «من به نوعی این ایده را دربارهٔ چیزی که می‌دیدم در سر داشتم که در حال چت کردن هستیم، اما ناگهان به این نتیجه رسیدم که: اوه تو واقعی هستی!»

با این حال، سال‌ها پژوهش همچنان تیم پروژه را برای تاثیر احساسی این کشف آماده نکرده بود.

مایکل جانسون (Michael Johnson)، از اعضای تیم و استاد اخترشناسی دانشگاه هاروارد، به گزارشگران گفت «من به یاد می‌آورم که پس از دیدن این تصویر با گیجی تمام در اتاق راه می‌رفتم.»

«به این تصویر نگاه می‌کنید، و سوراخی که وسط آن است، ۴ میلیون برابر خورشید جرم دارد. شگفت‌انگیز است!»

کاترین بومن (Katherine Bouman)، استاد علوم محاسباتی و ریاضی در انستیتوی تکنولوژی کالیفرنیا، به نقش افراد و رشته‌های بسیاری که در ثبت تصویر کمان ای* نقش داشتند اشاره کرد.

«بسیار فوق‌العاده است که توانستیم با گرد هم آوردن افرادی با تخصص‌های بسیار متفاوت چه کاری انجام دهیم.»

تیم EHT از مدت‌ها قبل از انتشار تصویر دیروز مشغول رصد کمان ای* بودند، اما از داده‌های ابتدایی تصویری تولید نکردند. آشکارسازی کمان ای* نسبت به سیاهچالهٔ کهکشان M87 هدف دشوارتری در نظر گرفته می‌شد ــ علی‌رغم فاصلهٔ بسیار کمتر آن از زمین.

به گفتهٔ دانشمندان، دلیل این موضوع این است که کمان ای* یک ابرسیاهچالهٔ نسبتا کوچک است (با جرم ۴/۳ میلیون برابر خورشید) و محیط آن پویایی بیشتری دارد؛ در مقایسه با ابرسیاهچالهٔ M87 که جرم آن ۶/۵ میلیارد برابر خورشید است.

اما تصاویر جدید نشان می‌دهند که ثبت تصویر ابرسیاهچالهٔ کهکشان ما غیر ممکن نبود.

به گفته بومن «به عنوان یک عضو از این گروه، بسیار مفتخرم که اجازه ندادیم این چالش‌ها، که از آغاز بر سر راه ما قرار داشتند، ما را از پیش‌روی باز دارند.»

«ما از عدم قطعیت و فقدان اطلاعات ترسی نداشتیم. ما توانستیم راه‌هایی را برای غلبه بر آن‌ها پیدا کنیم. و من خیلی خیلی خوشحال و بسیار مفتخرم که توانستم در کنار این افراد کار کنم. فکر می‌کنم این بی‌اندازه هیجان‌انگیز است. چه چیزی می‌تواند بهتر از دیدن سیاهچالهٔ مرکز کهکشان راه شیری ما باشد؟»