امروز در فضا: فضاپیمای برخورد ژرف به‌سوی دنباله‌دار پرتاب شد

۱۲ ژانویه ۲۰۰۵، ناسا مأموریت برخورد ژرف خود را برای برخورد با دنباله‌دار تمپل- ۱ که به نام 9P نیز شناخته می‌شود، آغاز کرد.

فضاپیمای برخورد ژرف

برخورد ژرف یا دیپ ایمپکت، فضاپیمای ناسا بود که به‌منظور برخورد عمدی و هدایت‌شده با دنباله‌دار تمپل- ۱ طراحی شد.

دیپ ایمپکت متشکل از دو فضاپیما بود. فضاپیمای اصلی به‌اندازه‌ یک میز و دومی کاوشگر کوچک‌تری بود که برای برخورد با تمپل- ۱ طراحی شده بود. این فضاپیما ۱۲ ژانویه‌ ۲۰۰۵ از منطقه‌ کیپ کاناورال با موشک دلتا- ۲ پرتاب شد و قبل از سقوط، نزدیک به شش ماه را صرف تعقیب دنباله‌دار کرد.

اهداف و دستاوردهای برخورد ژرف

این مأموریت با برخورد به سطح دنباله‌دار و گرفتن عکس از دهانه برخوردی و غبار و خاکی که به فضا پرتاب می‌کرد، فضای داخلی دنباله‌دار را بررسی کرد. سؤالاتی شامل: چه چیزی ترکیب هسته دنباله‌دار را می‌سازد، دهانه آن به چه عمقی از برخورد می‌رسد و منشأ شکل‌گیری آن کجاست، قرار بود با این مأموریت به پاسخ برسند. مشاهدات برخورد و پیامدهای آن به اخترشناسان اجازه می‌داد تا به این هدف دست یابند.

ابزار طیف‌سنج کاوشگر، ذرات غبار بسیار ریز را شناسایی کرد و وجود سیلیکات‌ها، کربنات‌ها، سولفیدهای فلزی و هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای را کشف کرد. یخ-آب نیز در زیر پوسته سطحی تشخیص داده‌ شد.

تمپل- ۱ تنها دنباله‌داری نبود که برخورد ژرف به مطالعه آن پرداخت‌. این فضاپیما از کنار دنباله‌دار هارتلی- ۲ عبور کرد و سیگنال‌هایی از دنباله‌دار جرارد دریافت کرد. این مأموریت نتایج شگفت‌انگیزی به‌دنبال داشت و درک ما از نحوه‌ شکل‌گیری دنباله‌دارها و عملکرد آن‌ها را تغییر داد.

برخورد ژرف بیشترین مسافت را برای شکار دنباله‌دارها طی کرد و موفق شد از دو دنباله‌دار بازدید و تصاویر زیادی به زمین ارسال کند. از مأموریت‌های دیگر این فضاپیما می‌توان به بررسی جوی سیاره‌های فراخورشیدی اشاره کرد.

درباره دنباله‌دار تمپل- ۱

تمپل- ۱ در ۳ آوریل ۱۸۶۷ توسط ویلهلم تمپل کشف شد. این دنباله‌دار در زمان کشف، هر ۵/۶۸ سال یک‌بار به حضیض نزدیک می‌شد.

تلاش‌های عکاسی در سال‌های ۱۸۹۸ و ۱۹۰۵ برای بازیابی دنباله‌دار ناموفق بود و ستاره‌شناسان حدس زدند که این دنباله‌دار متلاشی شده‌ است، درحالی‌که تنها مدار آن تغییر کرده بود. مدار تمپل- ۱ گه‌گاه آن را به‌اندازه کافی به مشتری نزدیک و درنتیجه دوره مداری‌اش تغییر می‌کند. این دنباله‌دار اکنون هر ۵/۵ سال یک‌بار به‌دور خورشید می‌چرخد.

پایان کار فضاپیما

۸‌ اوت ‌۲۰۱۳، ارتباط ناسا با فضاپیما قطع شد و در ۱۶ سپتامبر همان سال دانشمندان تشخیص دادند راهی برای بازیابی کنترل برخورد ژرف وجود ندارد. بدین‌ترتیب، پایان مأموریت دیپ ایمپکت اعلام شد.