چرا شبکه‌های اجتماعی می‌توانند افراد را ناراحت کنند؟

خواب نامنظم، رضایت کمتر از زندگی و اعتمادبه‌نفس پایین تنها اندکی از اثرات نامناسب بر سلامتی هستند که پژوهشگران به رسانه‌های اجتماعی نسبت می‌دهند. این پلتفرم‌ها به‌گونه‌ای می‌توانند باعث شوند مردم احساس ارتباط و دانش بیشتری داشته باشند و هم‌زمان به تنهایی و ناآگاهی آن‌ها دامن می‌زنند.

دانشمندان می‌گویند این کامیابی و ناکامی نتیجه چگونگی طراحی این پلتفرم‌ها است. «آماندا باوهان» (Amanda Baughan)، دانشجوی تحصیلات تکمیلی و متخصص اندرکنش‌های کامپیوتر-انسان در دانشگاه واشنگتن، روی این موضوع پژوهش می‌کند که روانشناسان آن را انفکاک می‌نامند؛ حالت خوداندیشی پایین و توجه محدود.

او نتایج خود را امسال در کنفرانسی درباره تعاملات کامپیوتر-انسان منتشر کرد. در ادامه، متن گفت‌وگوی او با Mind Matters را می‌خوانیم که توضیح می‌دهد چرا و چگونه اپلیکیشن‌ها باید تغییر کنند تا به کاربران قدرت بیشتری بدهند.

شما نشان داده‌اید که تغییر ظاهر و ارائه رسانه‌های اجتماعی می‌تواند باعث بهبود تندرسی شود، حتی زمانی که مردم به‌شدت روی مسائل اختلاف نظر دارند. می‌توانید یک مثال بزنید؟

طراحی رسانه‌های اجتماعی می‌تواند قدرت زیادی در این زمینه داشته باشد که افراد چگونه با یکدیگر تعامل می‌کنند و چه احساسی درباره تجربیات آنلاین خود دارند. برای مثال ما دریافتیم که طراحی رسانه‌های اجتماعی می‌تواند واقعاً به مردم کمک کند که در حل اختلاف‌های آنلاین حامی‌تر و مهربان‌تر باشند؛ درصورتی‌که اندکی محرک برای این رفتار وجود داشته باشد.

در یک مطالعه، ما مداخله‌ای را طراحی کردیم که افراد را تشویق می‌کرد صحبت درباره یک موضوع مناقشه‌برانگیز را در بخش نظرات با پیام مستقیم انتقال دهند. مردم واقعاً آن را دوست داشتند. این کار به آن‌ها کمک کرد اختلاف‌های خود را حل کنند و راه‌حلی را تکرار می‌کرد که در اختلاف‌های حضوری استفاده می‌کنیم: افرادی که در جمع اختلاف دارند، به فضایی خصوصی بروند و آن را حل کنند.

شما روی مسئله‌ای متفاوت نیز کار کرده‌اید که از استفاده از رسانه‌های اجتماعی ناشی می‌شود و عامل ۳۰‌دقیقه‌ای نام دارد. درباره آن توضیح دهید.

ما خیلی سریع خود را در رسانه‌های اجتماعی گم می‌کنیم. وقتی مردم با پلتفرمی مواجه می‌شوند که برای اطلاعات بیشتر می‌توانند بی‌نهایت به پایین اسکرول کنند، همان سیستم پاداش عصبی-شناختی در آن‌ها فعال می‌شود که باعث انتظار بردن یک لاتاری یا گرفتن غذا می‌شود. این راهی قدرتمند است که اپلیکیشن‌ها از آن در طراحی خود استفاده می‌کنند تا ما را مشغول چک و اسکرول کردن نگه دارند.

عامل ۳۰‌دقیقه‌ای حالتی است که در آن افراد می‌خواهند رسانه‌های اجتماعی خود را به‌سرعت چک کنند، اما سپس درمی‌یابند که ۳۰ دقیقه گذشته است و وقتی به زمان سپری‌شده فکر می‌کنند، طیفی از انزجار و ناامیدی را در خود احساس می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این عادت در کاربرد رسانه‌های اجتماعی احساس نارضایتی ایجاد می‌کند. بسیاری آن را بی‌هدف، غیرمولد یا اعتیادآور می‌دانند.

شما استدلال کرده‌اید که این تجربه بیشتر از اینکه اعتیاد باشد، انفکاک است؛ چرا؟

انفکاک یک فرایند روانشناختی است که گونه‌های بسیاری دارد. در شایع‌ترین انفکاک روزمره، ذهن شما به‌قدری درگیر است که از کنش‌های خود غافل می‌شوید. شما ممکن است درحال شستن ظرف‌ها باشید و شروع به خیال‌بافی کنید، به‌گونه‌ای که توجهی به چگونگی شستن ظرف‌ها نکنید. یا ممکن است به‌دنبال تجربیاتی غرق‌کننده باشید؛ تماشای یک فیلم، خواندن یک کتاب یا انجام یک بازی که زمان را می‌گذرانند و باعث می‌شوند فراموش کنید کجا هستید.

در طول این فعالیت‌ها، قوه خود‌آگاهی انعکاسی و گذشت زمان شما کاهش می‌یابد. افراد تنها پس از پایان این فرایند متوجه انفکاک خود می‌شوند. توجه با یک حس «چه اتفاقی افتاد؟» یا «پایم هنگام تماشای فیلم خواب رفت!» احیا می‌شود.

انفکاک می‌تواند چیزی مثبت باشد؛ مخصوصاً هنگام یک تجربه جذاب، فعالیت معنادار یا استراحت لازم. اما در برخی موارد می‌تواند مضر نیز باشد؛ از جمله قمار یا اختلاف درباره اهداف مدیریت زمان افراد، مثلاً هنگام اسکرول کردن رسانه‌های اجتماعی.

چگونه انفکاک افراد را در رسانه‌های اجتماعی اندازه‌گیری می‌کنید؟

ما با ۴۳ نفر همکاری کردیم که از یک اپلیکیشن دستکاری‌شده به نام چیرپ (Chirp) استفاده می‌کردند که آن را برای دسترسی به حساب‌های کاربری توییتر ساخته‌ایم. این اپلیکیشن به افراد اجازه می‌دهد به محتوای توییتر دسترسی داشته باشند و هم‌زمان ما می‌توانیم سؤالاتی را از آن‌ها بپرسیم یا مداخلاتی را تست کنیم.

به‌این‌ترتیب، وقتی افراد از چیرپ استفاده می‌کردند، می‌توانستیم پس از چند دقیقه پرسشنامه‌ای را براساس مقیاس‌های روانی اندازه‌گیری انفکاک برای آن‌ها بفرستیم.

ما از آن‌ها خواستیم از مقیاس ۱ تا ۵ با این جمله پاسخ دهند: «من درحال‌حاضر بدون توجه به چیزی که درحال انجامش هستم، از چیرپ استفاده می‌کنم.» ما همچنین با ۱۱ نفر مصاحبه انجام دادیم تا چیزهای بیشتری دریابیم.

نتایج نشان دادند که انفکاک در ۴۲ درصد شرکت‌کنندگان ما رخ می‌دهد و آن‌ها مرتباً ازدست‌دادن گذر زمان یا تحلیل‌رفتن کامل را گزارش می‌کردند.

شما چهار مداخله طراحی کردید که تجربه کاربران از توییتر را در چیرپ تغییر می‌داد تا از انفکاک آن‌ها کاسته شود. کدام یک از آن‌ها ثمربخش بود؟

موفق‌ترین‌ها لیست‌های شخصی و برچسب‌های تاریخ خوانش بودند.

در لیست‌های شخصی، ما کاربران را وادار می‌کردیم محتوایی را که دنبال می‌کنند، دسته‌بندی کنند؛ مانند «ورزش»، «اخبار» یا «دوستان». سپس به‌جای استفاده از فید اصلی توییتر، آن‌ها تنها با محتوای این لیست‌ها سروکار داشتند.

این رویکرد با یک مداخله تاریخ خوانش تقویت می‌شد که در آن افراد هنگامی که جدیدترین توییت‌ها را می‌خواندند یک پیام دریافت می‌کردند. به‌جای ادامه اسکرول، به آن‌ها درباره چیزی که تا‌به‌حال دیده بودند، هشدار داده می‌شد و به‌این‌ترتیب تنها روی جدیدترین محتوا متمرکز می‌شدند.

این مداخله‌ها انفکاک را کاهش دادند و وقتی مصاحبه‌ها را انجام دادیم، آن‌ها گفتند که با این تغییرات، در چک‌کردن حساب‌های رسانه‌های اجتماعی خود احساس امنیت بیشتری می‌کنند.

در یک طراحی دیگر، افراد پیام‌های زمان دریافت می‌کردند که به آن‌ها اجازه می‌داد بدانند چه مدت از چیرپ استفاده کرده‌اند و بهتر است آن را ترک کنند. آن‌ها همچنین یک صفحه استفاده داشتند که آماری نظیر زمان صرف‌شده در چیرپ در هفت روز گذشته را نشان می‌داد.

این دو راه‌حل زمانی که افراد آن‌ها را انتخاب می‌کردند، مؤثر بودند. اما بسیاری از افراد از آن‌ها صرف‌نظر کردند. آن‌ها همچنین پیام‌های زمان را مزاحم می‌دیدند. این یافته‌ها جالب هستند؛ زیرا بسیاری از ابزارهای مدیریت زمان در دسترس افراد، مانند این اعلان‌های زمان و میزان استفاده محبوب به‌نظر می‌رسند.

پس کمپانی‌های رسانه‌های اجتماعی چه تغییراتی می‌توانند ایجاد کنند؟ و آیا انگیزه‌ای برای آن‌ها وجود دارد؟

درحال‌حاضر چیزهای زیادی علیه کاربران رسانه‌های اجتماعی در جریان است. دنبال‌کردن تمام محتوای فیدهای رسانه‌های اجتماعی غیرممکن است؛ مخصوصاً وقتی محتوای پیشنهادی الگوریتمی، نظیر توییت‌های در‌حال ترند توییتر یا صفحه «For You» در تیک‌تاک را در نظر می‌گیرید.

اما من فکر می‌کنم این امید وجود دارد که ترفندهای نسبتاً ساده در طراحی رسانه‌های اجتماعی، مانند لیست‌های شخصی، بتوانند تغییری ایجاد کنند. مهم است به یاد داشته باشیم که لیست‌های شخصی انفکاک افراد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دادند؛ اما روی زمان صرف‌شده در اپلیکیشن تأثیر قابل‌توجهی نداشتند. این برای من به این معنی است که کاهش انفکاک افراد احتمالاً در تضاد با اهداف درآمدی کمپانی‌ها، آن‌طور که فکرش را می‌کنیم، نیست.

مهم‌ترین چیزی که کاربران رسانه‌های اجتماعی درحال‌حاضر باید بدانند چیست؟

اول از همه از عادت‌های خود در ارتباط با رسانه‌های اجتماعی شرم نداشته باشید. هزاران نفر استخدام شده‌اند تا انگشت شما را درحال اسکرول کردن صفحه نمایش و شما را مشغول کاری که می‌کنید، نگه دارند. باید مسئولیت طراحی امن و تجربه رضایت‌بخش را از دوش کاربران به کمپانی‌ها منتقل کنیم.

دوم، با ابزارهای تندرسی که الان در دسترس هستند، آشنا شوید. تیک‌تاک قابلیتی دارد که هر ساعت به شما می‌گوید برای مدت زیادی درحال اسکرول کردن بودید و باید به خود استراحت دهید. در توییتر، قابلیت لیست‌های شخصی همین الان در دسترس است. اگر افراد بیشتری به استفاده از این ابزارها روی بیاورند، می‌تواند کمپانی‌ها را قانع کنند که آن‌ها را بهبود دهند.

از همه مهم‌تر، به افرادی رأی دهید که به مقررات‌گذاری برای تکنولوژی علاقه دارند؛ زیرا به عقیده من بزرگ‌ترین تغییرات از اینجا آغاز خواهند شد.